Paris’te Louvre Müzesinde bulunan Mesha
Yazıtı, İncil arkeolojisi
açısından değerli görünmektedir.
Wikipedia ‘nın “Mesha
Stele” başlıklı makalesinin giriş bölümünde şunlar ifade
edilmiştir:
“Moab Taşı olarak da bilinen Mesha Stel, Moab Kralı Mesha adına dikilmiş bir steldir. Önemli bir Kenan yazıtı içermekte ve
MÖ 840 civarına tarihlenmiştir.( Moab krallığı, günümüzün
Ürdün topraklarında kurulmuştu). Mesha, Moab tanrısı Chemosh'un halkına nasıl öfkelendiğini
ve onların İsrail Krallığı'na boyun
eğdirilmesine nasıl izin verdiğini anlatır, ancak sonunda Chemosh geri döner ve
Mesha'ya İsrail'in boyunduruğundan kurtulması ve Moab topraklarını geri alması
için yardım eder. Ayrıca Mesha, (yaptırmış olduğu) birçok inşaat projesini de
anlatıyor.[1] Fenike alfabesinin bir çeşidiyle yazılmıştır ve Paleo-İbrani
alfabesiyle yakından ilişkilidir.[2][3]”
Wikipedia’nın
makalesinde ki bir başka kritik
bölüm şöyle:
It is the
most extensive inscription ever recovered that refers to the kingdom of Israel
(the "House of Omri");[10] it bears the earliest certain
extrabiblical reference to the Israelite god Yahweh.[5][10] It is also one of
four known contemporary inscriptions containing the name of Israel, the others
being the Merneptah Stele, the Tel Dan Stele, and one of the Kurkh
Monoliths.[11][12][13] Its authenticity has been disputed over the years, and
some biblical minimalists suggest the text was not historical, but a biblical
allegory. The stele itself is regarded as genuine and historical by the vast
majority of biblical archaeologists today.[14]
“Bu, İsrail krallığına ("Omri Evi") atıfta
bulunan, şimdiye kadar bulunmuş en kapsamlı yazıttır;[10] İsrail tanrısı Yahveh'ye (yapılmış) İncil dışı en erken kesin referansı taşır.[5][10] Aynı
zamanda İsrail'in adını içeren bilinen dört çağdaş yazıttan biridir, diğerleri Merneptah Steli, Tel Dan Steli ve Kurkh Monolitlerinden biridir.[11][12][13]
Gerçekliği yıllar boyunca tartışıldı ve bazı İncil minimalistleri metnin
tarihsel değil, İncil'deki bir alegori olduğunu öne sürüyorlar. Stelin kendisi,
bugün İncil arkeologlarının büyük
çoğunluğu tarafından gerçek ve tarihi olarak kabul edilmektedir.[14]”
BT *WD İfadesi Davud Hanedanlığı
mı?
Bu bölümün
anlaşılabilmesi için okuyucunun,
konu bağlamındaki bazı temel
bilgileri bilmesinde fayda görüyorum. Kısaca
bahsedip yazıttaki ifadeyi
değerlendirmeye geçeceğiz.